STEĆCI – okamenjeni svjedoci istorije (Video)
Stećci su srednjovekovni nadgrobni spomenici u obliku velikog kamena, odnosno ploče, sanduka, sljemenjaka i krstača, koji su od strane UNESCO-a uvršteni na listu Svjetske kulturne baštine.
Određen broj stećaka ima uklesane ukrase ili natpise, a ovi spomenici su vezani za područje današnje Bosne i Hercegovine, Srbije, Crne Gore i Hrvatske.
Na osnovu raspoloživih podataka može se tvrditi da se pojavljuju od druge polovine 12. vijeka.
Od 70.000 evidentiranih stećaka, na ukupno 3. 300 lokaliteta, u Bosni i Hercegovini nalazi se čak 60. 000. U Republici Srpskoj ima ih nešto više od 31.500. Njihova najveća koncentracija je u isočnom djelu Srpske, na prostoru Bileće, Nevesinja, Trebinja i Gacka, te Rogatice i Pala. Osnovne grupe stećaka čine položeni i uspravni kameni monoliti. Po zastupljenosti najbrojniju grupu čine sanduci, zatim ploče, a najmanji broj je sljemenjaka.
Od ukupno 363 stećka sa natpisima, preko 350 nosi natpise ćiriličnim pismom, a od tog broja u Srpskoj se nalazi preko 200 na kojima se nalaze ćirilični zapisi.
Stećci se često nalaze u pravoslavnim grobljima, te uz crkve i preko njih se može pratiti istorija pismenosti i razvoj ćirilice.
Pod stećcima su se sahranjivali pripadnici obje konfesije u Bosni, pripadnici i rimokatoličke i pravoslavne vjere(Srpske pravoslavne crkve, te jeretičke Crkve bosanske). Mramorje od 15. vijeka prihvataju i članovi rimokatoličke crkve, te prve generacije islamiziranih stanovnika Bosne i Hercegovine. Tako na mramoru iz okoline Travnika piše da je to grob muža „prave vjere rimske“, dok na nadgrobnom spomeniku Mahmuta Brankovića piše „poginuo u boju despotovu“.
Sredinom 2016. godine UNESCO je stećke uvrstio na listu Svjetske kulturne baštine. Na ovu Listu uvršteno je ukupno 30 nekropola iz BiH, Crne Gore, Srbije i Hrvatske. Dvadeset dvije nekropole su na teritoriji BiH, a neke od najvećih se nalaze u Republici Srpskoj, odnosno na području istočne Hercegovine.
SeeSrpska
