“Centrala za humor“ – peta takmičarska predstava na Teatar festu “Petar Kočić“ !

Predstava “Centrala za humor“ rađena u produkciji Narodnog pozorišta u Beogradu izvedena je poslednje takmičarske večeri Tetar festa “Petar Kočić”.

Predstavu je režirala Olja Đorđević po tekstu Đorđa Kosića.

Prije Drugog svjetskog rata, glumci i veliki prijatelji Jovan Tanić i Aleksandar Aca Cvetković bili su miljenici pozorišne publike i kritike. Njihove uloge u Narodnom pozorištu u Beogradu, od Nušićevih komedija do Šekspirovih tragedija, bile su snažan dokaz umjetničke širine i glumačke zrelosti. Ipak, kada je 1941. Beograd pao pod okupaciju, njih dvojica odlučuju da ostanu – ne da bi ćutali, već da bi govorili – smijehom.

Godine 1942, pridružuju se komičnom pozorištu pod nazivom “Centrala za humor”. Bio je to čin hrabrosti, ali i pokušaj da se u strašnim vremenima sačuva bar tračak ljudskosti. Iako ekscentričan, Tanić je na sceni djelovao kao pokretač, dok je refleksivni Cvetković pažljivo balansirao između ličnog straha i kolektivne potrebe za smijehom. I publika je to prepoznala – od aprila do avgusta iste godine, čak 150.000 ljudi prošlo je kroz njihovu salu. Jer, u vremenima kada su sirene bile glasnije od aplauza, narod je ipak birao smijeh.

Ali, pitanje je ostalo da lebdi u pozorišnom dimu: kako ostati umjetnik kad sve postaje politika? Da li pozornica postaje izdaja, ili je smijeh najviši čin otpora?

Njihove kolege, poput Žanke Stokić, Ljubinke Bobić i Mirka Milisavljevića, suočavali su se sa istim moralnim dilemama. Niko nije bio siguran da li igra vodi u slobodu – ili na strijeljanje. Za Tanića i Cvetkovića, ispostavilo se da je posljednje.

UŽAS KAO ZVANIČNA ISTINA

U pozorištu, kao i u životu, kraj često nije pravedan. Dana 27. novembra 1944. godine, Jovan Tanić i Aleksandar Cvetković strijeljani su – bez suđenja. Optuženi za saradnju s okupatorom, zbog toga što su igrali dok su drugi ratovali. Bez dokaza, bez prava na riječ, stradali su zbog “Centrale za humor”.

Dramaturg Jefimija Sekulović ističe da tekst Đorđa Kosića ne presuđuje – već nas poziva da razmislimo. U svijetu koji se iz dana u dan mijenja, i gdje se “neprijatelj” često mijenja preko noći, pitanje umjetničke odgovornosti postaje dublje i ličnije. Između tamnih silueta politike i svjetlosti reflektora, pozornica ponekad zna biti i jedino mjesto istine.

Piše: Marina Majkić Miletić

izvor : banjaluka.net.