Branislav Milovanović: Pandemija virusa korona lako bi mogla dovesti do sindroma hroničnog umora

Pandemija virusa korona lako bi mogla dovesti do još jedne svojevrsne tihe pandemije među stanovništvom, i to sindroma hroničnog umora, nimalo bezazlene bolesti. Na to za Srpskainfo upozorava profesor Branislav Milovanović, jedan od najvećih svjetskih stručnjaka i pionira u proučavanju ove oblasti, a koji je i predsjednik Udruženja za neurokardiologiju Srbije.

Kako ističe, poslije epidemije korona virusom očekuje se upravo porast broja pacijenata sa ovim sindromom, jer je on vrlo često uzrokovan virusima i virusnim infekcijama.

Kod ovog oboljenja napadnut je prije svega čovjekov autonomni nervni sistem, a koji reguliše rad svih naših organa, zbog čega su problemi koje organizam proživljava vrlo ozbiljni, a mnogo je i problema u liječenju.

– Sindrom hroničnog umora ili CFS je ozbiljno oboljenje koje vodi i u invaliditet, odnosno oko 75 odsto pacijenata nemaju energiju za rad. Ne treba ga miješati sa običnim umorom, jer kod ovog sindroma nema poboljšanja nakon odmora. Zapravo, imamo oštećenja u cijelom organizmu. Taj sindrom je poznat već neko vrijeme, ali sada nakon Covid infekcija dolazi posebno do izražaja – objašnjava za Srpskainfo doktor Milovanović, koji je i član Evropske akademije nauka i umjetnosti.

Po njegovim riječima, stanovnici koji su oboljeli od ove infekcije ili su je preboljeli, su u velikom riziku da uđu u stanje hroničnog umora koji vodi i u invaliditet, zbog čega je nedavno i u EU odobreno otvaranje posebnih fondova za ispitivanje ove bolesti, koja je do sada vrlo malo istraživana.

– Simptomi CFS uključuju bolove u mišićima i zglobovima po cijelom tijelu, kognitivne smetnje, hroničnu, ponekad veoma tešku mentalnu i fizičku iscrpljenost, te još neke druge karakteristične simptome koji se jave kod dotada zdrave i aktivne osobe. Zamor je čest simptom mnogih bolesti, ali treba znati da je CFS multisistemna bolest. Tačnije, oštećeni su svi sistemi u organizmu, od endokrinoškog, imunološkog, metabolizma, a često se to ispolji najprije upravo kroz oštećenje digestivnog sistema i metaboličke poremećaje, praćeno sa deficitom svih minerala i vitamina u organizmu. Zbog toga i pristup u liječenju mora biti holistički, liječenje cijelog organizma – kaže dr Milovanović.

Akutni li hronični stres je, dodaje, i najveći faktor rizika koji povećava učestalost poremećaja funkcija autonomnog nervnog sistema. S obzirom na to da se glavne promjene u ovom sindromu dešavaju na nivou autonomnog nervnog sistema, najveći je problem to što se na Balkanu i Jugoistoku Evrope ovom problematikom bave samo laboratorije u Beogradu, Banjaluci, Zagrebu, Ljubljani i Univerzitetska bolnica u Beču.

Glavni dokaz za ovu bolest su upravo promjene na autonomnom nervnom sistemu, a one se otkrivaju takozvanim TILT testom, koji je sofisticirana dijagnostika i oprema koju koristi i NASA.

Doktor Milovanović ovaj test izvodi u Banjaluci već nekoliko godina, a sa pacijentima iz cijele BiH radi jednom mjesečno.

– Često kada radite dijagnostiku, ne možete otkriti ništa specijalno, ali glavni dokaz je ovaj test. Time se zapravo radi testiranje funkcija autonomnog nervnog sistema, a u promociji ove važne metode za otkrivanje bolesti kod pacijenata koji godinama nisu imali pravu dijagnozu, u RS veliku ulogu ima i prof. dr Vlado Đajić iz Univerzitetskog kliničkog centra RS, sa kojim sarađujemo. Vrlo je važno da se napravi strategija liječenja, a sistem liječenja koji smo mi do sada razvili ima dosta uspjeha. Ali nažalost, ne postoji lijek ili „brzo popravljanje“ koji bi pomogao vratiti stanje ravnoteže unutar autonomnog nervnog sistema, a koji bi mogao olakšati neke od simptoma koje smo vidjeli da su povezani sa disautonomijom. Do potpunog ozdravljenja dolazi u samo pet do deset slučajeva – kaže doktor Milovanović.

Međunarodni dan hroničnih, imunoloških i neuroloških bolesti

I dalje je veliki problem neobaviještenosti i ljekara i pacijenata o velikom značaju pravovremenonog dijagnostifikovanja i liječenja ovog oboljenja, kaže doktor Milovanović.

Sada je to posebno važno u vezi sa činjenicom da se poslije epidemije virusa korona očekuje upravo porast broja pacijenata sa ovim sindromom hroničnog umorna, dodaje on, u susret 12. maju. Ovaj datum se u svijetu obilježava kao međunardni dan ove bolesti, odnosno Dan hroničnih, imunoloških i neuroloških bolesti, te kao dan podizanja svijesti  o ME/CFS i fibromialgije. Ova bolest je i prije pandemije korone bila u porastu, a sada se očekuje mnogo veći udar na zdravlje ljudi.

Promjena životnih navika i ishrane ključni

Ne postoje lijekovi za liječenje CFS/ME odnosno sindroma hroničnog umora. Kao metode liječenja preporučuju se, međutim, promjene životnih navika i korekcija ishrane – probiotici, životinjski proteini, esencijalna ulja, odnosno omega 3 i 6, koja se nalaze u masnoj ribi, avokadu, maslinovom ulju, orašastim plodovima, a smatra se da smanjuju pretjeranu aktivnost simpatičkog nervnog sistema i stimulišu vagus. Takođe, treba obezbijediti dovoljan unos B-vitamina, kalcijuma, magnezijuma, cinka, vitamina C, a preporučuje se i fizikalna terapija, antidepresivi, analgetici, te dozirana fizička aktivnost.

Izvor: Srpskainfo